Στο σπίτι του δεν διάβαζαν βιβλία· παρά μόνο όταν έπρεπε. Έτσι, και με το ζόρι, διάβασε μικρός τον Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου της Άλκης Ζέη. Δεν ήταν αριστεροί, δεν κατάλαβε πολλά, πάντως όχι λιγότερα απ’ όσα έλεγε το βιβλίο. Για χρόνια το εφηβικό μυαλό δυστυχούσε με την ιδέα ότι δεν θα έχει ποτέ την ευκαιρία να ζήσει την εποχή που όλα αλλάζουν, την εποχή που όλα είναι δύσκολα, αλλά και που ό,τι πράττεις βαραίνει δυο φορές περισσότερο, όπως το μολύβι με τον χαλκό. Η ζωή έχει άλλη αξία όταν αυτή τη ζεις για να γεννήσεις το καινούργιο, για να χτίσεις τον κόσμο όπως θα έπρεπε να είναι και όχι όπως τον κατάντησε το άδικο.
Μετά μεγάλωσε και κατάλαβε ότι τέτοιες εποχές δεν υπάρχουν ή, έστω, δεν υπάρχουν ξέχωρα από άλλες. Επίσης από παντού άκουγε ότι αυτός ο άλλος κόσμος ήταν ένα ψέμα. Ψεύτικες εξαγγελίες, χαμένα όνειρα, χρεοκοπημένες ιδεολογίες: τέτοιες φράσεις συνόψιζαν τελικά όλη την προσπάθεια της ανθρωπότητας να γυρίσει τον κόσμο τούμπα και να τον κάνει ανθρωπινό. Μπορείς να αγανακτείς, να αντιδράς, να αρνείσαι να υπακούσεις, ακόμη και να εξεγείρεσαι, αλλά όχι να ονειρεύεσαι, όχι να σχεδιάζεις μια καλύτερη και πιο δίκαιη κοινωνία. Έτσι έφτασε ο κόσμος να είναι και έτσι πρέπει να παραμείνει, αιώνια παγωμένος στη νηπιακή ανωριμότητα και την παιδική σκληρότητα. Τι κι αν η εγελιανή ατσάλινη λογική (με τη βοήθεια του Κάρολου) εξήγησε ότι ο καπιταλισμός είναι δέσμιος των ορίων του, κρατώντας πίσω την πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας· και αυτό ξεπεράστηκε, απλώς αμφισβητώντας την ύπαρξη της Λογικής και της Προόδου και βάζοντας στη θέση τους πολλές και ολοστρόγγυλες λογικές και πολλές και αντιδραστικές προόδους.
Ακούμπησε λοιπόν και αυτός στις πολλές λογικές και στις πολλές προόδους, έτσι και η αλλαγή έπαψε να είναι του σήμερα και έγινε σχετική· μπορούσε μόνο να συμβεί σε βαριά βιβλία ή σε ακόμη πιο βαρετά λογύδρια. Όλα είχαν χώρο και απαντήσεις στο υψηλό επίπεδο των ιδεών ισορροπημένα πάνω στη λεωφόρο που ανοίγεται στη στομωμένη πια λεπίδα της Λογικής. Ένας δρόμος με έναν τελικό προορισμό, τον ρεαλισμό, εκεί όπου πλέον όλα τα ενδεχόμενα είναι από πριν απαντημένα και η ιστορία χωρίς ενεργούς κινητές οφείλει να επισυμβεί επειδή απλά κάποιοι την ξεκλείδωσαν· ένας ρεαλισμός πρώτος ξάδερφος του κυνισμού, της διανοητικής αυτοϊκανοποίησης και της παραίτησης.
Και όμως, η Λογική, κοφτερή και παλλόμενη, δεν έπαψε ποτέ να ξηλώνει το κοστούμι της συναίνεσης, ακόμη και τις πιο σκοτεινές μέρες. Εκατομμύρια νέοι και γέροι Πέτροι, πολύ όμοιοι μ’ αυτόν του εφηβικού βιβλίου, σε μέρη με ονόματα, όπως η Αθήνα, η Γένοβα, η Δυτική Βεγγάλη, το Κάιρο, το Καράκας, το Λονδίνο, το Μπουένος Άιρες, το Σηάτλ, η Σεούλ, αλλά και αλλού, εκεί που ποτέ δεν θα τους καταγράψει η ιστορία, δεν έπαψαν ούτε για μια στιγμή να σπάνε το καλούπι και να ζητούν πρώτα απ’ όλα το δικαίωμα να χαράξουν οι ίδιοι το μέλλον του κόσμου τους. Συνεχίζουν έτσι εκόντες άκοντες το υφάδι που δένει ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπου με αγώνες για ένα δίκαιο κόσμο και αμφισβήτηση ενάντια στον παραλογισμό της εκμετάλλευσης. Και όλα αυτά ασταμάτητα, ακόμη και όταν ο προηγούμενος αιώνας στο κλείσιμό του έριχνε ό,τι είχε και δεν είχε για να καταπνίξει την ελπίδα, ακόμη και σήμερα που κάθε διαδήλωση συναντάει πιο βίαιη καταστολή από τη προηγούμενη.
Τα κοκκινοφορεμένα παιδιά που πιάνονται στις αλυσίδες για να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους της οργάνωσής τους ή τα μαυροφορεμένα παιδιά που σπάνε τα μάρμαρα για να κατεβάσουν τη βιτρίνα του κράτους, δεν το κάνουν μόνο γιατί διάβασαν κάποτε τον Μαρξ ή τον Μπακούνιν ούτε απλώς γιατί πίστεψαν στις αναθεωρητικές αναγνώσεις του Αλτουσέρ και του Βαζιούλιν· ξεσηκώνονται γιατί ο νους τους φωτίζεται από την αχτίδα της δικαιοσύνης. Γιατί φλέγονται για έναν κόσμο όπου ο κάθε Πέτρος είναι κύριος του εαυτού του και της μοίρας του, όπου καμαρώνει για ό,τι δημιουργεί με τα χέρια και τον νου του. Εκεί που ο κάθε Πέτρος μιλά και αποφασίζει για τον εαυτό του, τους συναδέλφους του και τους ανθρώπους που αγαπάει, χωρίς να έχει ανάγκη αντιπροσώπους. Εκεί που ο κάθε Πέτρος είναι ένορκος στο δικαστήριο που δικάζονται οι αστοί πολιτικοί για τα εγκλήματά τους και οι εκμεταλλευτές των άλλων για την αδικία τους. Εκεί που οι δρόμοι, οι γέφυρες, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, οι τόποι της δουλειάς και οι τόποι της ξεκούρασης του ανήκουν, όσο ανήκουν και σε όλους. Εκεί που ο κάθε Πέτρος έχει τον ελεύθερο χρόνο και την ευκαιρία να δημιουργήσει, να γελάσει, να ερωτευτεί και να κλάψει ελεύθερος. Αλλά πάνω απ’ όλα να πλάσει τον κόσμο του, να τον γεμίσει με την ύπαρξή του και να του δώσει νόημα. Αυτό δεν είναι ουτοπία, είναι ο μόνος κόσμος που πραγματικά μπορεί να υπάρξει, οτιδήποτε άλλο είναι μη ζωή, απλώς το σκοτάδι πριν την Αυγή.
Μετά μεγάλωσε και κατάλαβε ότι τέτοιες εποχές δεν υπάρχουν ή, έστω, δεν υπάρχουν ξέχωρα από άλλες. Επίσης από παντού άκουγε ότι αυτός ο άλλος κόσμος ήταν ένα ψέμα. Ψεύτικες εξαγγελίες, χαμένα όνειρα, χρεοκοπημένες ιδεολογίες: τέτοιες φράσεις συνόψιζαν τελικά όλη την προσπάθεια της ανθρωπότητας να γυρίσει τον κόσμο τούμπα και να τον κάνει ανθρωπινό. Μπορείς να αγανακτείς, να αντιδράς, να αρνείσαι να υπακούσεις, ακόμη και να εξεγείρεσαι, αλλά όχι να ονειρεύεσαι, όχι να σχεδιάζεις μια καλύτερη και πιο δίκαιη κοινωνία. Έτσι έφτασε ο κόσμος να είναι και έτσι πρέπει να παραμείνει, αιώνια παγωμένος στη νηπιακή ανωριμότητα και την παιδική σκληρότητα. Τι κι αν η εγελιανή ατσάλινη λογική (με τη βοήθεια του Κάρολου) εξήγησε ότι ο καπιταλισμός είναι δέσμιος των ορίων του, κρατώντας πίσω την πρόοδο της ανθρώπινης κοινωνίας· και αυτό ξεπεράστηκε, απλώς αμφισβητώντας την ύπαρξη της Λογικής και της Προόδου και βάζοντας στη θέση τους πολλές και ολοστρόγγυλες λογικές και πολλές και αντιδραστικές προόδους.
Ακούμπησε λοιπόν και αυτός στις πολλές λογικές και στις πολλές προόδους, έτσι και η αλλαγή έπαψε να είναι του σήμερα και έγινε σχετική· μπορούσε μόνο να συμβεί σε βαριά βιβλία ή σε ακόμη πιο βαρετά λογύδρια. Όλα είχαν χώρο και απαντήσεις στο υψηλό επίπεδο των ιδεών ισορροπημένα πάνω στη λεωφόρο που ανοίγεται στη στομωμένη πια λεπίδα της Λογικής. Ένας δρόμος με έναν τελικό προορισμό, τον ρεαλισμό, εκεί όπου πλέον όλα τα ενδεχόμενα είναι από πριν απαντημένα και η ιστορία χωρίς ενεργούς κινητές οφείλει να επισυμβεί επειδή απλά κάποιοι την ξεκλείδωσαν· ένας ρεαλισμός πρώτος ξάδερφος του κυνισμού, της διανοητικής αυτοϊκανοποίησης και της παραίτησης.
Και όμως, η Λογική, κοφτερή και παλλόμενη, δεν έπαψε ποτέ να ξηλώνει το κοστούμι της συναίνεσης, ακόμη και τις πιο σκοτεινές μέρες. Εκατομμύρια νέοι και γέροι Πέτροι, πολύ όμοιοι μ’ αυτόν του εφηβικού βιβλίου, σε μέρη με ονόματα, όπως η Αθήνα, η Γένοβα, η Δυτική Βεγγάλη, το Κάιρο, το Καράκας, το Λονδίνο, το Μπουένος Άιρες, το Σηάτλ, η Σεούλ, αλλά και αλλού, εκεί που ποτέ δεν θα τους καταγράψει η ιστορία, δεν έπαψαν ούτε για μια στιγμή να σπάνε το καλούπι και να ζητούν πρώτα απ’ όλα το δικαίωμα να χαράξουν οι ίδιοι το μέλλον του κόσμου τους. Συνεχίζουν έτσι εκόντες άκοντες το υφάδι που δένει ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπου με αγώνες για ένα δίκαιο κόσμο και αμφισβήτηση ενάντια στον παραλογισμό της εκμετάλλευσης. Και όλα αυτά ασταμάτητα, ακόμη και όταν ο προηγούμενος αιώνας στο κλείσιμό του έριχνε ό,τι είχε και δεν είχε για να καταπνίξει την ελπίδα, ακόμη και σήμερα που κάθε διαδήλωση συναντάει πιο βίαιη καταστολή από τη προηγούμενη.
Τα κοκκινοφορεμένα παιδιά που πιάνονται στις αλυσίδες για να προστατεύσουν τους ηλικιωμένους της οργάνωσής τους ή τα μαυροφορεμένα παιδιά που σπάνε τα μάρμαρα για να κατεβάσουν τη βιτρίνα του κράτους, δεν το κάνουν μόνο γιατί διάβασαν κάποτε τον Μαρξ ή τον Μπακούνιν ούτε απλώς γιατί πίστεψαν στις αναθεωρητικές αναγνώσεις του Αλτουσέρ και του Βαζιούλιν· ξεσηκώνονται γιατί ο νους τους φωτίζεται από την αχτίδα της δικαιοσύνης. Γιατί φλέγονται για έναν κόσμο όπου ο κάθε Πέτρος είναι κύριος του εαυτού του και της μοίρας του, όπου καμαρώνει για ό,τι δημιουργεί με τα χέρια και τον νου του. Εκεί που ο κάθε Πέτρος μιλά και αποφασίζει για τον εαυτό του, τους συναδέλφους του και τους ανθρώπους που αγαπάει, χωρίς να έχει ανάγκη αντιπροσώπους. Εκεί που ο κάθε Πέτρος είναι ένορκος στο δικαστήριο που δικάζονται οι αστοί πολιτικοί για τα εγκλήματά τους και οι εκμεταλλευτές των άλλων για την αδικία τους. Εκεί που οι δρόμοι, οι γέφυρες, τα σχολεία, τα πανεπιστήμια, οι τόποι της δουλειάς και οι τόποι της ξεκούρασης του ανήκουν, όσο ανήκουν και σε όλους. Εκεί που ο κάθε Πέτρος έχει τον ελεύθερο χρόνο και την ευκαιρία να δημιουργήσει, να γελάσει, να ερωτευτεί και να κλάψει ελεύθερος. Αλλά πάνω απ’ όλα να πλάσει τον κόσμο του, να τον γεμίσει με την ύπαρξή του και να του δώσει νόημα. Αυτό δεν είναι ουτοπία, είναι ο μόνος κόσμος που πραγματικά μπορεί να υπάρξει, οτιδήποτε άλλο είναι μη ζωή, απλώς το σκοτάδι πριν την Αυγή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου