Εκδήλωση-Συζήτηση: Ο περιοδικός Τύπος ως μέσο έκφρασης και συλλογικότητας

Η επιμονή στον έντυπο περιοδικό λόγο κατά την «ψηφιακή» εποχή, η αναγκαιότητα ύπαρξης «μη εμπορικών» εντύπων ως μέσων έκφρασης αλλά και συγκρότησης συλλογικοτήτων. Οι συνέχειες αλλά και ρήξεις σε σχέση με τον αντίστοιχο τύπο της δεκαετίας του '70-'80 είναι μερικά από τα θέματα που θα μας απασχολήσουν.

Παρασκευή 2 Δεκεμβρίου 2011, 20:00

Καφέ-Βιβλιοπωλείο Εκτός των Τειχών

(Γραβιάς 10-12, Εξάρχεια)

Λεύγα 04

19.996 λεύγες υπό τη θάλασσα και ακόμα να πιστέψουμε στην πρόοδο ή έστω στην επανάσταση. Ταξιδεύοντας από τις χιλιανές φοιτητικές εξεγέρσεις στην κατειλημμένη Wall Street με το διαστημικό πρόγραμμα Galileo, καθόμαστε στο ίδιο τραπέζι με τον Θεόδωρο Πάγκαλο και χορεύουμε με τον Τζον Χόλογουεη μια μπαλάντα των κυριών του παλιού καιρού. Πιάνοντας ψιλή κουβέντα μπροστά σε μια τρύπα, προσπαθούμε να διατηρήσουμε τη σοβαρότητά μας, έτοιμοι όπως κάθε φορά να παρασυρθούμε από τον δικό μας Διάβολο, απείθαρχοι σαν τον Τρελό απέναντι στον Ηγεμόνα. Αντιπαλεύουμε τη νέα οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης για να μη γίνουμε ένας ακόμη αριθμός στις στατιστικές μετανάστευσης. Παρά τη χρεοκοπία του ταμείου υγείας, προσθέτουμε μιλιγκράμ στη δόση των ψυχοφαρμάκων, αναμένοντας την επιστράτευση που ποτέ δεν έγινε. Το τέλος της εκπαίδευσης μας βρίσκει πατατοφάγους ή εθελοντίστας;

η λεύγα διανύει αποστάσεις κάθε δίμηνο.

Τα περιεχόμενα του πιο πρόσφατου τεύχους (και ολόκληρα προηγούμενα τεύχη) στο levga.gr• η πιο πρόσφατη λεύγα στα βιβλιοπωλεία*, στους διακινητές της και στο levgamag@gmail.com, όπου και συμβολές, συμβουλές, συνεργασίες και διαφωνίες.  

* Αθήνα: Αλφειός, Εκτός των Τειχών, Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο, Ναυτίλος, Πολιτεία, Πρωτοπορία, Θεσσαλονίκη: Κεντρί, Βόλος: Subway, Δράμα: Ειρμός, Ζάκυνθος: Θεωρία, Ιωάννινα: Αναγνώστης, Κέρκυρα: Απόστροφος, Λάρισα: Παιδεία, Πάτρα: Πρωτοπορία, Πειραιάς: Τσαμαντάκης, Ρέθυμνο: Πλαίσιο, Χανιά: Το Βιβλίο

Λεύγα 04: Εξώφυλλο

Λεύγα 04: Περιεχόμενα

Κώστας Περούλης, Ούτε πρόοδος ούτε επανάσταση

πρώτες ύλες
Χρήστος Τσάκας, Η χιλιαστική ουτοπία της χιλιανής «Μεταπολίτευσης»
Νίκος Τσιβίκης, «Αιμορραγία Εγκεφάλων»: Πουλώντας ελπίδα σε απελπισμένους
Κωστής Καρπόζηλος, Τι να μας πουν και τα αμερικανάκια…
Ηρακλής Οικονόμου, Το διαστημικό πρόγραμμα Galileo και η δημιουργική λογιστική της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Γιώργος Βασσάλος, Η νέα οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης
Όλγα Καρυώτη, Τύπατε; Ορίστε; Συγγνώμη, κύριε…

κοντραπούντο
Σου ᾽παν να βάλεις το χακί

αναλώσιμα
Κώστας Σπαθαράκης, Οι κατά φαντασίαν αστοί
Θοδωρής Δρίτσας, Σοβαρότητα
Στέφανος Βαμιεδάκης, Πρωτογενές πλεόνασμα
Χρήστος Χρυσανθόπουλος, ΕΘΕΛΟΝΤistas
Τζον Χόλογουεη, Συνέντευξη στην Κατερίνα Νασιώκα
Γιώργος Καράμπελας, Η νέα Λολίτα ή Το τέλος της εκπαίδευσης

ο διάβολος, ο ηγεμόνας ... και ο τρελός

σκραπ
Αλέκος Λούντζης, Σάι-φάι. Στιγμιότυπο τέταρτο: Μιλιγκράμ
Ελένη Κυραμαργιού, Το χαρτί και η τρύπα
Βασίλης Κόκκοτας, Το άλογο του Τορίνο
Γιώργος Μανουσέλης: Ψιλή κουβέντα

Λεύγα 4 

(Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2011)

Φωτογραφίες: Αχιλλέας Βογιατζής, Κωστής Καλαντζής

Σχέδιο εξωφύλλου: Κωνσταντίνα Ψωμαδάκη

Σκίτσα: Γιώργος Μανουσέλης

Γραφιστική επιμέλεια: Γιώργος Ματθιόπουλος

ΛΕΥΓΑ - ΠΑΡΤΥ [Σάββατο 19/11]

Με την ευκαιρία της έκδοσης της 4ης λεύγας (κυκλοφορεί την Παρασκευή 18/11), κάνουμε πάρτυ!

Σας περιμένουμε όλες και όλους 

το Σάββατο 19 Νοεμβρίου, μετά τις 22:00, 

στο Κοινωνικό Κέντρο-Στέκι Μεταναστών, Τσαμαδού 15, Εξάρχεια

Κώστας Περούλης: Ούτε πρόοδος ούτε επανάσταση

Το ερώτημα που έθεσε κάποτε ο Καντ για να εξετάσει την εποχή του, που διακήρυττε για πρώτη φορά την πρόοδο της ανθρωπότητας, ήταν το εξής: «Είναι δυνατή η αέναη πρόοδος;» Η απάντηση βρισκόταν στην αναζήτηση ενός συμβάντος που θα λειτουργούσε ως ιστορικό σημάδι της διαχρονικής της ύπαρξης. Επέλεξε ως τέτοιο μια ρήξη, τη Γαλλική Επανάσταση στη μεταρρυθμιστική της στόχευση. Για τον Καντ δεν είχε σημασία η Επανάσταση καθ’ εαυτήν, που γίνεται από λίγους και μπορεί να πετύχει ή να αποτύχει μέσα σε φρικαλεότητες, αλλά ο ενθουσιασμός με τον οποίον την παρακολούθησαν όλοι οι υπόλοιποι «θεατές» που δεν συμμετείχαν σ’ αυτήν, τα άλλα έθνη, και που εγγράφει στον χρόνο την προδιάθεση της ανθρωπότητας για πρόοδο. Πολύ αργότερα, ο Φουκώ είδε δίπλα στο καντιανό ερώτημα της προόδου κι ένα άλλο ερώτημα που είχε απαντηθεί χωρίς να διατυπωθεί. Και συνόψισε άρρητα τη νεωτερικότητα βάζοντας το ένα δίπλα στο άλλο: «Τι είναι Διαφωτισμός;» – «Τι είναι Επανάσταση;»

Χρήστος Τσάκας: Η χιλιαστική ουτοπία της χιλιανής «Μεταπολίτευσης»

Φτάσατε τη χώρα σ’ αυτό το σημείο, όχι γιατί ήσασταν ανίκανοι,

όχι γιατί ήσασταν απατεώνες –εγώ δεν μπαίνω σ’ αυτές τις λογικές–,

αλλά γιατί φοβηθήκατε να κυβερνήσετε. Φοβηθήκατε κοιτάζοντας

προς τη μια πλευρά… [δείχνοντας προς την Αριστερά, σ.σ.]

Γ. Καρατζαφέρης, από το βήμα της Βουλής, 6.5.2010

Η παραπάνω αποστροφή του λόγου του αρχηγού του ΛΑΟΣ, την ημέρα που επικυρώθηκε η ληξιαρχική πράξη θανάτου της Μεταπολίτευσης, πέρα από το να υπενθυμίζει για πολλοστή φορά τον βαθιά συστημικό χαρακτήρα της ελληνικής ακροδεξιάς, και πόρρω απέχοντας από το να αποτελεί ακραία εκδοχή του κυρίαρχου λόγου, παρατίθεται εδώ ακριβώς ως μια διαυγής έκφραση των πολιτικών και ιδεολογικών αναστοχασμών των κυρίαρχων τάξεων.^[1] Αναστοχασμών που αφορούν όλο το εύρος των επιλογών, των πρακτικών, των πολιτικών και, σε τελική ανάλυση, των στρατηγικών εκπροσώπησης που δοκιμάστηκαν στο πλαίσιο της μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας. Στη βάση όλων αυτών των προβληματισμών βρίσκεται μια ρητή ή, συνηθέστερα, υπόρρητη παραδοχή: η Μεταπολίτευση, «έτσι όπως έγινε», ήταν ένα «ιστορικό ατύχημα». Σε τι συνίσταται το ατυχές της μετάβασης από τη Δικτατορία στη Δημοκρατία; Η τελευταία προέκυψε από μια αναγκαστική όσο και ξαφνική κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος, τον Ιούλιο του 1974, επιβάλλοντας σοβαρές πολιτικές (κατά βάση) υποχωρήσεις του αστικού πολιτικού προσωπικού προς την Αριστερά και το λαϊκό κίνημα.^[2]

Νίκος Τσιβίκης:«Αιμορραγία Εγκεφάλων»: Πουλώντας ελπίδα σε απελπισμένους

9.9.2011. Οδός Καλλιδρομίου, Αθήνα, Κέντρο. Δύο γηραίοι κύριοι συνομιλούν, ώσπου ο ένας αναφωνεί: «ξέρεις όλη αυτή η ιστορία με το Ματαρόα και τους αριστερούς διανοούμενους που σώθηκαν το 1945 είναι παραμύθι... Δεν επρόκειτο για καμιά ανθρωπιστική ενέργεια των Γάλλων, του Ντε Γκωλ ή του Μερλιέ, αυτό που θέλαν ήταν να εξασφαλίσουν για τη Γαλλία τα καλύτερα μυαλά. Έτσι άλλωστε έκαναν την ίδια στιγμή οι Αμερικανοί και οι Σοβιετικοί με τους φυσικούς επιστήμονες του Χίτλερ, που τους φτιάξανε τη Βόμβα».

Εντυπωσιάζεται κανείς με το πλήθος των αναφορών σε εφημερίδες και στο διαδίκτυο, σε σελίδες ειδήσεων, αλλά και σε απλά μπλογκ, για το κύμα μετανάστευσης νέων Ελλήνων προς το εξωτερικό εξαιτίας της οικονομικής κρίσης των δύο τελευταίων χρόνων. Αν και η προβληματική αυτή σερνόταν ήδη στα ΜΜΕ από την άνοιξη του 2010 και την έναρξη της μνημονιακής πολιτικής από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η πραγματική έκρηξη έρχεται μόλις το καλοκαίρι του 2011. Μια στοιχειώδης έρευνα στο διαδίκτυο μπορεί πολύ εύκολα να καταδείξει ότι από το καλοκαίρι του ’11, και μετά την ψήφιση του δεύτερου μνημονίου, το κίνημα των Αγανακτισμένων και όλα όσα περάσαμε αυτούς του τελευταίους μήνες, υπάρχει μια εκτίναξη θεμάτων στο πεδίο του δημόσιου λόγου για τις ευκαιρίες που αναζητούν οι νέοι συμπολίτες μας στο εξωτερικό, καθώς τα σχετικά άρθρα σχεδόν τριπλασιάζονται για κάθε μήνα αναζήτησης.

Κωστής Καρπόζηλος: Τι να μας πουν και τα αμερικανάκια…

Φόβος που κρατάει δευτερόλεπτα. Τόσο όσο να περάσει κανείς από μία στενή είσοδο στον περιφραγμένο με μεταλλικούς συναρμολογούμενους φράχτες χώρο της συγκέντρωσης. Σάββατο 15 Οκτωβρίου 2011, Times Square, Νέα Υόρκη: η κατάληψη της Wall Street μετακόμισε βόρεια στην πόλη. Έξω από τη στρούγκα η ζωή συνεχίζεται: δεκάδες περιμένουν στο φανάρι, εκατοντάδες περπατούν στον δρόμο, εξαφανίζονται στον υπόγειο, μπαίνουν στα ανοιχτά μαγαζιά, θαυμάζουν τις φωτεινές επιγραφές – τις τόσο γνώριμες από τα τηλεοπτικά πλάνα για τον «εορτασμό της πρωτοχρονιάς στη Νέα Υόρκη». Ο φράχτης εξασφαλίζει τη διαίρεση των δύο κόσμων, τη διασφάλιση της κανονικότητας του πιο κεντρικού σημείου της πόλης, την απομόνωση των χιλιάδων συγκεντρωμένων. Τυχόν αμφισβήτησή του συνεπάγεται αυτόματη επέμβαση της αστυνομίας – περιοδικά, όλο και κάποιο μέλος της ομάδας νομικής βοήθειας ενημερώνει μεγαλόφωνα για το ενδεχόμενο αυτό και ρωτά πόσοι είναι έτοιμοι για την αντιμετώπιση των συνεπειών. Δυο βδομάδες πιο πριν, σε μια συζήτηση για την «ελληνική κρίση», ένας γηραιός αφροαμερικανός, φορώντας σακάκι ψαροκόκαλο με περιβραχιόνιο που έφερε το σύνθημα «workers of the world unite», ρωτούσε με αγωνία ποια μπορεί να είναι η απάντηση στην αστυνομική βία. Έλα ντε… Το βλέμμα ψάχνει γνώριμα σημάδια και τον δρόμο της διεξόδου. Αυτός είναι το στενό πέρασμα από τον χώρο της συγκέντρωσης στο σύμπαν της κανονικότητας. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. «“Τι σημασία έχει που αγωνίζεσαι; Το ίδιο κάνει”. Ποιος το ‘χει πει αυτό; Ψέμα!», παρατηρούσε η Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα.

Ηρακλής Οικονόμου: Το διαστημικό πρόγραμμα Galileo και η δημιουργική λογιστική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Σήμερα στη χώρα μας εξελίσσεται μια ιδεολογική προσπάθεια απόδοσης των ευθυνών για το ελληνικό πρόβλημα στην κακιά τη μοίρα μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα αναπτυγμένα κράτη-μέλη του Βορρά προβάλλονται ως ιδανικοί διαχειριστές των εγχωρίων πραγμάτων και ως παραδείγματα προς μίμηση. Το μόνο που χρειάζεται για να περάσουμε από το στάδιο του παρασίτου σε εκείνο του ανθρώπου είναι να μιμηθούμε τη Γαλλία, τη Γερμανία και τις Βρυξέλλες. Οι πρακτικές, όμως, της δημιουργικής λογιστικής, της υπέρβασης προϋπολογισμών, της ενίσχυσης φατριών και συντεχνιών, έχουν ως πρώτο διδάξαντα την ίδια την ΕΕ. Όχι για λόγους γραφειοκρατίας ή ανθρώπινης φύσης ή δημοσιοϋπαλληλικής λαμογιάς, αλλά για λόγους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του διεθνοποιημένου βιομηχανικού κεφαλαίου· μια αποστολή την οποία η ΕΕ ξέρει να υπηρετεί στην εντέλεια. 

Γιώργος Βασσάλος: Η νέα οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης

Η παγκόσμια οικονομική κρίση που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2008 ξέσπασε ως τραπεζική κρίση. Έχει ωστόσο τις ρίζες της στον τρόπο που «επιλύθηκε» η κρίση της δεκαετίας του 1970. Η αστική τάξη αποφάσισε τότε να αντιμετωπίσει εγγενείς αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος, όπως την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους, με τη ριζική μείωση του μεριδίου της εργατικής τάξης στον παραγόμενο πλούτο και τη δημιουργία χρηματοπιστωτικών φουσκών που επέτρεψαν στην καπιταλιστική οικονομία να επιδείξει και πάλι αυξανόμενη κερδοφορία. Ο ίδιος ο Ευρωπαίος Επίτροπος Κοινωνικών Υποθέσεων Λάζλο Άντορς ανέφερε το συνεχώς μειούμενο μερίδιο της εργασίας στο ΑΕΠ και την αύξηση των ανισοτήτων ως αιτίες της κρίσης. Δεν φαίνεται όμως να απασχολεί κανέναν τι λέει ο Επίτροπος Κοινωνικών Υποθέσεων. Η επίσημη εκδοχή είναι ότι η κρίση προκαλείται από τον «υπερβολικά μεγάλο δημόσιο τομέα» και τους «υπερβολικά μεγάλους μισθούς». Τι κι αν επιστημονικά η θέση αυτή είναι αδύνατο να στηριχτεί; Ο πολιτικός και κοινωνικός συσχετισμός επιτρέπει την επιβολή της. Αυτή η εξήγηση της κρίσης ανταποκρίνεται στην απελπισμένη ανάγκη του κεφαλαίου να αναζητήσει κερδοφορία σε νέους τομείς που συχνά παραμένουν ακόμα δημόσιες υπηρεσίες (υγεία, παιδεία, κ.ά.) και να συμπιέσει κι άλλο αυτό που αποκαλεί «κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος »: τους εργαζόμενους.

Όλγα Καρυώτη: Τύπατε; Ορίστε; Συγγνώμη, κύριε…

Το ΤΥΠΑΤΕ (Ταμείο Υγείας Προσωπικού Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος) ιδρύθηκε το 1934, λειτουργεί ως ασφαλιστικός οργανισμός των υπαλλήλων και συνταξιούχων της Αγροτικής Τράπεζας, και είναι ένα από τα τέσσερα αυτοδιαχειριζόμενα ταμεία υγείας εργαζομένων που υπάρχουν στη χώρα, μαζί με το ΤΥΠΕΤ (Εθνικής Τράπεζας), το ΑΤΠΣΥΤΕ (Τράπεζας της Ελλάδος) και τον ΕΔΟΕΑΠ (δημοσιογράφων). Αυτό σημαίνει ότι ανώτατο όργανο του ταμείου είναι η Γενική Συνέλευση των μελών του, εργαζομένων και συνταξιούχων. Άμεσα εκλεγμένο όργανο είναι το 13μελές Διοικητικό Συμβούλιο. Το Προεδρείο απαρτίζουν πέντε μέλη του, τα οποία υποχρεούνται να ζητήσουν από την Τράπεζα την απόσπασή τους στο Ταμείο Υγείας. Δηλαδή απολαμβάνουν τις πλήρεις αποδοχές τους, μόνο που εργασιακό τους καθήκον είναι η εκπροσώπηση των εργαζομένων για τη διαχείριση του ταμείου τους και όχι οι τραπεζικές υποθέσεις. Οι εκλογές διενεργούνται ανά τριετία, και μέχρι το 2004 με πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, αναδεικνύοντας κυρίαρχη την παράταξη της ΔΗΣΥΕ (ΠΑΣΟΚ). Μόλις το 2007 τέθηκε σε εφαρμογή η απλή αναλογική, με τη ΔΗΣΥΕ να καταλαμβάνει 4 έδρες, τη ΔΑΚΕ (ΝΔ) 3, τη Συσπείρωση (Συνασπισμός-ΣΥΡΙΖΑ) 3 και την ΕΣΑΚ (ΚΚΕ-ΠΑΜΕ). Τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών που διενεργήθηκαν τον Ιούνιο του 2010 έδωσαν 4 θέσεις στη ΔΗΣΥΕ, 4 θέσεις στη Συσπείρωση, 2 θέσεις στη ΔΑΚΕ και 1 θέση στην ΕΣΑΚ.

Κοντραπούντο: Σου ‘παν να βάλεις το χακί

Η στήλη Κοντραπούντο φιλοξενεί διαφορετικές απόψεις για ένα επίμαχο ζήτημα ευρύτερου πολιτικού ενδιαφέροντος. Στο τεύχος αυτό επιλέξαμε ως θέμα τη στάση απέναντι στη στράτευση και τη θητεία, καθώς και απέναντι σε μια ενδεχόμενη επιστράτευση. Τα κείμενα που ακολουθούν τοποθετούνται επί του «ανοιχτού» αυτού θέματος.

Κώστας Σπαθαράκης: Οι κατά φαντασίαν αστοί

Οι ταξικές αναλύσεις δεν ήταν πολύ της μόδας στα χρόνια της αφθονίας. Οι δύο αριστερές αποφάσισαν να τις κρύψουν πίσω από παραπλανητικά σχήματα: οι μεν τους μη προνομιούχους που μας κληροδότησε ο Αντρέας και την «κοινωνία» ή τη «νεολαία» εν γένει, χωρίς άλλους προσδιορισμούς, απέναντι στα «μεγάλα συμφέροντα», τη «διαπλοκή» και το «σύστημα»· οι δε την αμφιβόλου περιγραφικής ακρίβειας «λαϊκή οικογένεια» και τα «λαϊκά στρώματα», απέναντι στην ύποπτων καταβολών «πλουτοκρατία» και τα «μονοπώλια», διατηρώντας τα περί αστών και αστισμού για εσωτερική, «επιστημονική», κατανάλωση. Η κρίση και η αποσύνθεση των παραδοσιακών πολιτικών ταυτοτήτων έφερε όμως στην επιφάνεια μια καινούργια (περσινή) ρητορική περί αστών, αστικής τάξης, αστικών κομμάτων και πάει λέγοντας, η οποία δεν προέρχεται από τις αριστερές αναλύσεις αλλά από κεντρικούς παράγοντες του δημόσιου λόγου, ιδίως από την Καθημερινή, αλλά και από κομμάτια του πάλαι ποτέ συμπαγούς ΔΟΛ, καθώς επίσης και από την ακροδεξιά, με βασικό θεωρητικό τον μεγάλο μαθητή του Γκράμσι, Μάκη Βορίδη. Ακούμε ξαφνικά να γίνεται λόγος για τον «αστικό κόσμο» που ενωμένος κέρδισε τον Εμφύλιο, για την ανάγκη να καλλιεργείται στο πανεπιστήμιο η «αστική ιδεολογία» και όχι η ιδεολογία της αριστεράς, για μια «ιθύνουσα τάξη» που είναι λέει μια «ομάδα “χορτασμένων” πολιτών», η οποία «κρύφτηκε» φοβισμένη από το «τσουνάμι του λαϊκισμού μετά τη Μεταπολίτευση», και άλλα αντίστοιχα.^[1]

Θοδωρής Δρίτσας: Σοβαρότητα

Οι νουθεσίες και οι προτροπές των οργανικών «διανοουμένων» της εποχής μας έχουν αλλάξει τόνο και ύφος. Ενώ μέχρι πριν δυο μήνες διάβαζε κανείς κείμενα που κινούνταν στα όρια της σατιρικής ευθυμίας, η σκωπτική περιγραφή της πραγματικότητας έχει δώσει τη θέση της σε μια υποτίθεται τεχνική και προσγειωμένη στους αριθμούς ανάλυση, αλλά και στις ριψοκίνδυνες, στην ουσία όμως τρομοκρατικές, προβλέψεις ενός ζοφερού μέλλοντος. Αυτό που δεν έχει αλλάξει είναι η επίκληση της πρώτης τη τάξει αξίας της μεταβατικής εποχής μας, της σοβαρότητας, παρότι ομολογουμένως ο τρόπος που χρησιμοποιείται έχει αλλάξει πολύ. Συναντούσε και συναντά ίσως κανείς ακόμα αναλύσεις για τις «χρόνιες παθογένειες», που καθυστερούν τις μεταρρυθμίσεις, και γλαφυρές περιγραφές μιας παράλογης αντινομικής κατάστασης, που ερμηνεύεται από το θεωρητικό σχήμα της κατακερματισμένης κοινωνίας και την πολιτισμική κυριαρχία της αριστεράς. Ξαφνικά, με μια ρητορική μεταστροφή που εκδηλώνεται μετά την πρώτη παράγραφο του κειμένου, ο τόνος αλλάζει: το χαμόγελο που αποσπάται εκβιαστικά από τον αναγνώστη, αξιοποιώντας τη φυσική μεταρρυθμιστική του ροπή, παγώνει, γιατί το κείμενο τον προσγειώνει απότομα και πλήρη ενοχών σε μια δυσαρμονική πραγματικότητα: «ας σοβαρευτούμε», «κακά τα ψέματα», «έτσι έχει η κατάσταση» κ.ο.κ. Η ρητορική αυτή φιλοδοξεί να επικαλεστεί το παράδειγμα των «σοβαρών χωρών», δηλαδή εκείνων που διαθέτουν «σοβαρή ιθύνουσα τάξη», αναφέρεται σε «σοβαρούς επενδυτές», ακόμα και σε «σοβαρούς Έλληνες του εξωτερικού», που, μέσα στα πράγματα καθώς είναι, γνωρίζουν και κρίνουν πολύ καλύτερα.

Στέφανος Βαμιεδάκης: Πρωτογενές πλεόνασμα

Οι ανθρώπινες κοινωνίες οργανώνονται γύρω από θεσμούς και τελετουργίες μέσω των οποίων εκφράζονται, σφυρηλατούνται και επιβεβαιώνονται με συλλογικό τρόπο οι κοινωνικοί τους δεσμοί. Το αίσθημα της κοινότητας, του συνανήκειν, πρέπει να εξωτερικεύεται με πράξεις και με σύμβολα, ενώ παράλληλα χρειάζεται να υποδηλώνεται συνεχώς μέσα από την επανάληψη.

Είναι γνωστό ότι εδώ και πολλούς αιώνες το συλλογικό φαγοπότι εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό χώρο, αυτή την τελετουργία. Ας πάρουμε μερικά παραδείγματα από την καθημερινότητα. Τι κάνει ένα ζευγάρι όταν παντρεύεται; Μα, φυσικά, «τραπέζι»· η γέννηση ενός παιδιού συνοδεύεται από την ίδια πρακτική· κι όταν ο κανακάρης φεύγει φαντάρος, τι άλλο παρά φαγοπότι συνοδεύει αυτήν την ιδιότυπη, και ελληνοπρεπέστατη, τελετή ενηλικίωσης. Ωστόσο τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Σε κάποιες περιστάσεις, το στοιχείο της χαράς και της ευθυμίας δεν είναι τόσο προφανές, αν και σε τελική ανάλυση πρόκειται και πάλι γι’ αυτό: σε πολλά μέρη η κηδεία φτάνει στην κορύφωσή της όχι με την κάθοδο της κάσας στη γη και τον θρήνο, αλλά με την ευφορία από τη συλλογική κατανάλωση ψαρόσουπας και κρασιού, ενώ αργότερα η αναβίωση της κηδείας, το μνημόσυνο, καταλήγει επίσης σε ομαδική βρώση.

Χρήστος Χρυσανθόπουλος: ΕΘΕΛΟΝΤistas, Εθελοντισμός, ΜΜΕ, ηλεκτρονικοί χώροι κοινωνικής δικτύωσης και μια απολιτική κοινωνία των πολιτών

Τα τελευταία δύο χρόνια ξεπετάγονται συνεχώς, τόσο στην Αθήνα όσο και σε επαρχιακά αστικά κέντρα, εθελοντικές οργανώσεις τύπου «Atenistas, Αθηναίοι στη πράξη» (για όσους δεν τους γνωρίζουν (βλ. www.atenistas.gr). Αυτοπροσδιορίζονται ως «μια ανοιχτή κοινότητα πολιτών […] που αγαπάνε την πόλη τους και πιστεύουν ότι ο συμβιβασμός με τις πιο προβληματικές της πλευρές διαιωνίζει έναν φαύλο κύκλο ανορθολογισμού, στασιμότητας, δυσφήμησης, υπανάπτυξης και τελικά αυτοϋπονόμευσης των προοπτικών της». Υποστηρίζουν πως αντλούνε «δύναμη και ενέργεια από την κοινωνία των πολιτών, τους χιλιάδες ανυπεράσπιστους πολίτες που θέλουν να κάνουν κάτι για την πόλη τους και μέχρι σήμερα δεν έβρισκαν ένα κανάλι δημιουργικής συμμετοχής στις ανοιχτές υποθέσεις της». Δεν είναι κομματικός οργανισμός ούτε δημοτική παράταξη, απεχθάνονται την πολιτική και σίγουρα έχουν κουραστεί να ακούνε ότι «μας φταίνε πάντα οι άλλοι ή το κράτος», όπως δηλώνουν.

Τζον Χόλογουεη: Συνέντευξη στην Κατερίνα Νασιώκα

Ο ιρλανδός κοινωνιολόγος Τζον Χόλογουεη ζει από το 1991 στο Μεξικό – γεγονός που του επέτρεψε να παρακολουθήσει το κίνημα των Ζαπατίστας σε όλα του τα στάδια. Στα πρόσφατα έργα του, Ας αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να καταλάβουμε την εξουσία, Το νόημα της επανάστασης σήμερα (Σαββάλας, 2006) και Ρωγμές στον καπιταλισμό (Σαββάλας, 2011), συζητά τα ζητήματα της κρίσης και του κοινωνικού μετασχηματισμού, αντλώντας παραδείγματα από την καθημερινότητα των κοινωνικών αντιστάσεων. Οι επεξεργασίες του έχουν αποτελέσει αντικείμενο έντονων αντιπαραθέσεων, ενώ οι πρόσφατες τοποθετήσεις του για την ελληνική κρίση στάθηκαν η αφορμή για την παρακάτω συζήτηση με την Κατερίνα Νασιώκα, τον Ιούλιο του 2011, στην Πουέμπλα του Μεξικού.